Wat gebeurt er als u als militair verdacht wordt van een strafbaar feit?

Strafrecht of militair ambtenarenrecht: wat gebeurt er als u als militair verdacht wordt van een strafbaar feit? Of een zienswijze gesprek dient te voeren wegens wangedrag?

Wanneer u bij Defensie verdacht wordt van het plegen van een strafbaar feit, begint dit meestal met een uitnodiging voor een verhoor bij de Koninklijke Marechaussee (KMar) of, als u zelf bij de KMar werkt, bij de Speciale Interventie- en Opsporingsdienst (SIO). Tegelijkertijd kan het zo zijn dat het bevoegd gezag u uitnodigt voor een interne bestuursrechtelijke hoorzitting. Dit wordt ook wel een zienswijze gesprek genoemd.

Dat betekent dat u niet alleen strafrechtelijk kunt worden vervolgd, maar ook binnen Defensie verantwoording moet afleggen. Vanaf dat moment lopen er dus twee parallelle sporen. Het strafrechtelijke spoor, waarbij het Openbaar Ministerie (OM) onderzoekt of zij tot vervolging moet overgaan, en het disciplinair traject binnen het militair ambtenarenrecht, waarbij het bevoegd gezag onderzoekt of er interne maatregelen, zoals een ambtsbericht of ontslag nodig zijn.

Deze twee sporen kunnen verwarrend en stressvol zijn: u staat onder verdenking van een strafbaar feit én u moet uw positie binnen Defensie verdedigen. Begrijpen hoe beide sporen verlopen en welke gevolgen ze (kunnen) hebben, is daarom essentieel.

Het strafrechtelijke spoor

Het strafrechtelijke spoor begint vaak met een verhoor. De opsporingsambtenaren van de KMar of SIO horen u over wat er is gebeurd en waar u van wordt verdacht. Alles wat u tijdens het verhoor verklaart (of juist niet verklaart), kan later van invloed zijn op de beslissing van het OM om tot verdere vervolging over te gaan.

Voorafgaand, gelijktijdig of na het verhoor wordt door het OM vaak aanvullend onderzoek gedaan. Dit betekent dat er bijvoorbeeld getuigen worden gehoord of dat uw telefoon in beslag wordt genomen om deze te doorzoeken. Aan de hand van dit onderzoek besluit het OM vervolgens of u verder wordt vervolgd. Soms wordt de zaak geseponeerd, maar het kan ook zijn dat u een dagvaarding ontvangt en voor de strafrechter moet verschijnen.

Bij het strafrechtelijke spoor is de rol van een advocaat cruciaal. Uw advocaat is aanwezig tijdens het verhoor, adviseert wat wel en niet te verklaren, en stelt een verdedigingsstrategie op. Mocht het tot verdere vervolging komen, dan staat de advocaat u bij in de rechtszaal en vecht hij voor uw belangen. Ook kan uw advocaat beoordelen of aanvullende onderzoekshandelingen dienen te worden verricht. Te denken valt aan het horen van getuigen.

Het bestuursrechtelijke spoor

Naast het strafrechtelijk onderzoek loopt er vaak ook een intern traject binnen Defensie. Dit gebeurt op grond van het militair ambtenarenrecht (AMAR), waarin uw rechtspositie binnen Defensie centraal staat. Er volgt meestal een uitnodiging voor een bestuursrechtelijke hoorzitting, waar u de gelegenheid krijgt om uw kant van het verhaal uit te leggen. Vaak is dit een zienswijze gesprek bij de commandant en een jurist binnen de eenheid of het onderdeel.

Het bevoegd gezag beoordeelt of uw gedrag verenigbaar is met uw functie en positie binnen Defensie. Het bevoegd gezag kan dan besluiten dat er geen maatregelen nodig zijn, maar het kan ook leiden tot ingrijpende rechtspositionele maatregelen. Dit kan variëren van een berisping, een ambtsbericht of in het uiterste geval zelfs ontslag.
Belangrijk om te weten is dat dit spoor volledig losstaat van het strafrecht: ook als het OM besluit niet te vervolgen of indien er een vrijspraak volgt bij de strafrechter, kan Defensie alsnog interne maatregelen treffen. Hierbij van belang is ook dat in het bestuursrecht niet de strikte bewijsregels gelden die in het strafrecht van toepassing zijn. Feiten dienen in het strafrecht wettig en overtuigend te worden bewezen. In het bestuursrecht dienen feiten aannemelijk te worden gemaakt.

Juist daarom is het van groot belang om ook in dit traject juridische ondersteuning te hebben van één van onze advocaten. Een advocaat kan u helpen om tijdens de hoorzitting een goed en volledig verhaal naar voren te brengen en ervoor zorgen dat de procedure juridisch correct verloopt. Wordt er uiteindelijk toch een maatregel opgelegd, dan kan uw advocaat daartegen bezwaar maken. Mocht het bezwaar ongegrond worden verklaard, dan kunt u bovendien in beroep gaan bij de bestuursrechter (Militair ambtenaren rechter). Daarmee is het mogelijk om de beslissing van Defensie onafhankelijk te laten toetsen en – waar nodig – terug te laten draaien.

Conclusie

Wanneer u als militair verdacht wordt van een strafbaar feit, komt u al snel in twee verschillende werelden terecht: het strafrecht en het militair ambtenarenrecht. Beide trajecten hebben eigen regels, eigen gevolgen en eigen valkuilen. Juist omdat deze procedures los van elkaar lopen en vaak tegelijk plaatsvinden, is het van groot belang dat u zich laat bijstaan door een advocaat die beide kanten begrijpt.

Onze advocaten zijn gespecialiseerd in zowel het strafrecht als het militair ambtenarenrecht. Dat betekent dat wij u kunnen ondersteunen tijdens het verhoor bij de KMar of SIO, u verdedigen wanneer het OM besluit tot vervolging, én u bijstaan bij de bestuursrechtelijke hoorzitting of een eventuele bezwaar- en beroepsprocedure tegen een besluit van het bevoegd gezag.