BNR Nieuwsradio heeft recentelijk onthuld dat staatssecretaris Vicky Maeijer plagiaat zou hebben gepleegd bij het schrijven van haar masterscriptie in 2009. Maeijer zou in haar gehele scriptie teksten letterlijk hebben overgeschreven of bestaande teksten slechts miniem hebben aangepast.
Tegenwoordig komen er steeds meer berichten in het nieuws die gaan over het plegen van ‘plagiaat’. De term ‘plagiaat’ wordt nogal snel geroepen, maar wat houdt ‘plagiaat’ nou eigenlijk juridisch gezien in en op welke manier kan je ervoor zorgen dat jouw rechten gewaarborgd blijven?
Geen wettelijk begrip
De term ‘plagiaat’ is geen wettelijk begrip en heeft daarom geen specifieke juridische betekenis, het kan meerdere betekenissen omvatten. Er kan over plagiaat worden gesproken in auteursrechtelijke zin, maar ook bij een beweerdelijke inbreuk op het merkenrecht, handelsnaamrecht, modelrecht of octrooirecht wordt er regelmatig over plagiaat gesproken.
Wat is auteursrecht?
In dit blog zal verder worden ingegaan op de term plagiaat in de auteursrechtelijke zin, het werk van Maeijer is immers een werk van letterkunde. Wanneer een ander zonder toestemming werken kopieert en onder diens eigen naam op de markt brengt of zonder diens toestemming aanpast, is er sprake van een inbreuk op het auteursrecht.
Het auteursrecht is het uitsluitend recht van de maker van een werk van letterkunde, wetenschap of kunst om dit openbaar te maken en te verveelvoudigen. Het beschermt onder andere teksten (boeken, artikelen, blogs), beeldmateriaal (foto’s, schilderijen, illustraties), muziek en audiovisuele werken maar ook software en databases.
De bescherming geldt gedurende het leven van de maker tot 70 jaar na overlijden van deze persoon. Daarna valt het werk in het publieke domein en kan het weer vrij gebruikt worden.
Uitzonderingen op het auteursrecht
Er zijn enkele uitzonderingen waarbij je het werk, waaronder teksten, van iemand anders wel mag ‘gebruiken’ zonder toestemming van de maker. Deze uitzonderingen zijn:
- Citaten: het is toegestaan om korte stukjes tekst of beelden over te nemen, mits je de bron correct vermeldt en het citaat functioneel is (bijvoorbeeld tekst uit een recensie of een wetenschappelijk artikel). Hierbij ging het onder andere mis bij Maeijer, aangezien zij dus gehele passages in haar scriptie heeft overgenomen en niet enkel korte stukjes. Bovendien is het bij een citaat van belang om dus de bronvermelding erbij te vermelden. Dit zou Maeijer eveneens niet correct hebben gedaan.
- Parodieën: als een werk op een humoristische wijze wordt nagebootst, mag dit werk gebruikt worden met de disclaimer dat geen verwarring daarover mag ontstaan.
- Gebruik voor onderwijs: auteursrechtelijk beschermde werken mogen voor educatieve doeleinden beperkt worden gebruikt.
- Privé gebruik: een ander mag een werk gebruiken voor eigen oefening of studie.
- Content insluiten of ‘embedden’: het is toegestaan om bepaalde inhoud van een externe website op jouw eigen website te gebruiken door middel van een HTML-code. Met deze code wordt content van een ander zichtbaar op je website, zonder dat je deze content van een ander kopieert. Het is enkel een link naar het originele bestand.
Let op: volgens de wet is de maker van een werk iets anders dan de vervaardiger. Het maken van het werk is de creatieve bezigheid. De maker van het werk heeft daarom het auteursrecht. Het maken is iets anders dan het feitelijk vormgeven van een tastbaar exemplaar van het werk, het vervaardigen. De vervaardiger is een hulppersoon die het idee van de maker uitvoert.
Kortom, de persoon die verantwoordelijk is voor de creatieve en geestelijke arbeid achter het werk heeft het auteursrecht op dit werk, niet degene die het werk heeft vervaardigd.
Wat te doen als iemand inbreuk maakt op uw auteursrecht
Wanneer iemand inbreuk maakt op uw auteursrecht, kunt u juridische stappen ondernemen. Indien buitengerechtelijke oplossingen niet mogelijk zijn, kan een procedure worden gestart, vaak in kort geding.
De gevolgen voor een inbreukmaker kunnen onder andere zijn:
- Schadevergoeding: als auteursgerechtigde kan je een financiële compensatie eisen op basis van misgelopen inkomsten of de commerciële waarde van het werk.
- Verwijderen: de rechter kan bevelen dat het werk offline niet worden gehaald of dat het niet langer mag worden verspreid.
- Boetes of dwangsommen: in sommige gevallen kunnen boetes worden opgelegd, vooral als de inbreuk opzettelijk is en commercieel wordt geëxploiteerd.
Voor Maeijer had het plegen van plagiaat een ander gevolg. In maart 2025 werd de scriptie van Maeijer ongeldig verklaard en verloor ze haar mastertitel. Dit laat zien hoe groot de gevolgen van het kopiëren van andermans werk kunnen zijn, waarbij zelfs ook reputatieschade onherstelbaar kan zijn. Het is daarom van belang om goed in de gate te houden in hoeverre ‘iets overnemen’ ook daadwerkelijk een inbreuk op het auteursrecht van de maker oplevert. Deze lijn kan in sommige gevallen erg dun zijn.
Het is daarom verstandig om juridisch advies in te winnen. Wordt er inbreuk gemaakt op uw rechten of heeft u een andere auteursrechtelijke vraag? U kunt dan contact opnemen met een van onze gespecialiseerde advocaten binnen dit rechtsgebied voor een vrijblijvend advies.
